Mình
kể chuyện chị Bội Trâm làm vợ cho nhiều cô, bà nghe. Ai cũng cảm phục
tấm lòng của chị nhưng khi hỏi họ: nếu rơi vào
hoàn cảnh như chị Bội
Trâm thì cô bà có làm được như chị không, đa số đều trả lời không, không
dám và không muốn.Mình cho chị Trâm biết, chị cười, nói chị cũng không dám và không muốn, chẳng qua trời khiến thì chị phải sống thôi. Mình hỏi nhỏ chị, nói em hỏi thật chị nhé, sống với anh Quán chị có thấy hạnh phúc không. Chị im lặng hồi lâu rồi thì thầm, nói nhiều lần anh Quán hỏi chị vậy, lần nào chị cũng chỉ một câu trả lời: nếu không hạnh phúc em đã bỏ anh lâu rồi.
Mình
cũng đã nghe nhiều cô, bà nói với mình như vậy, bà xã nhà mình cũng nói
với mình như vậy, hi hi… Nhưng làm được như chị Bội Trâm khó có ai dám.
Suốt cả cuộc đời ngụp lặn trong túng thiếu ( cả tình cảm lẫn vật chất)
để tìm kiếm hạnh phúc, trong số phụ nữ mình quen biết chắc chỉ có chị
Bội Trâm, không còn ai.
Cưới
xong anh Quán phải đi lao động cải tạo ở Thái Bình, Thanh Hoá, Việt
Trì. Chẳng ai buộc anh phải đi cải tạo cả, Hội nhà văn, Bộ văn hóa muốn
Phùng Quán trở thành nhà văn tốt nên động viên anh đi thôi, hi hi. Thời
đó nó hồn nhiên như thế, nhà văn tài không quan trọng bằng nhà văn tốt,
nhà văn tốt là nhà văn biết ba cùng với nông dân. Bác Tô Hoài kể Phùng Quán trở thành “vua phân bò” từ đó, những ngày ba cùng ở Thái Bình anh nhặt phân bò tài đến nỗi hố ủ phân vừa đào xong đã đầy, dân không kịp đào hố ủ cho Phùng Quán.
Mọi
người phong Phùng Quán là “vua phân bò”, anh phấn khởi lắm, nói nhờ rứa
mà văn Phùng Quán khỏi bị thối như phân. Anh còn xung phong lên rừng
núi Thái Nguyên suốt ba năm liến, một mình canh mấy hecta ngô khoai sắn
của cơ quan. Mình hỏi anh Quán, nói anh xung phong thiệt à? Anh cười
cái hậc, nói người ta gợi ý mình xung phong thì mình xung phong chớ
răng. Chẳng ai ép mình, chỉ nói tùy đồng chí thôi, nhưng thời đó cái chữ
tùy dễ sợ lắm.
Trong
suốt mười năm sau ngày cưới, chị Trâm ở nhà mẹ phố Hàng Cân, anh Quán
đi cải tạo lao động thỉnh thoảng về nhà mẹ nuôi là bà Tưởng Dơi, vợ
chồng lại gặp nhau ở đấy, bí mật lén lút như đang yêu vậy. Ngay cả khi
có hai mặt con, cái Quyên và thằng Quân, anh chị cũng chỉ dám hẹn hò gặp
nhau ở nhà bà Tưởng Dơi, chưa dám công khai cho mọi người biết, “phần
tử chống đảng” dễ sợ vậy đó.
Anh
Quán đi cải tạo chị Trâm một mình nuôi hai đứa con, đến khi anh Quán
trở về, chị còn phải nuôi thêm anh Quán. Nuôi thêm anh Quán tức là nuôi
thêm bạn bè của anh Quán nữa. Từ khi trường Chu Văn An thương tình
cho vợ chồng anh Quán ở tạm nơi chứa đồ mộc thí nghiệm của nhà trường,
có chỗ chui vào chui ra, nhà chị không khi nào ngớt khách, luôn luôn có
ít nhất một bạn anh Quán ăn ở trong nhà anh chị. Lương giáo viên cấp 3
chỉ dùng được một tuần là hết, thỉnh thoảng anh Tuân Nguyễn, anh Xuân
Đài lấy một phần lương của họ đưa cho chị Trâm nhưng cũng chỉ như muối
bỏ bể, không ăn thua.
Nhiều
lần tan lớp chị Trâm đứng ở cổng trường, ngẩn ngơ không biết phải đi
đâu, làm gì có được một, hai đồng đi chợ. Tất cả những gì bán được đều
đã bán, tất cả những ai vay được đều đã vay, phòng tài vụ đã cho ứng
trước mấy tháng lương rồi, không thể ứng thêm được nữa. Khi đó chỉ có
khóc, trông chờ ông Bụt hiện ra hỏi vì sao con khóc, chẳng có cách nào
khác. Chị Trâm không khóc, ông Bụt cũng không hiện ra, nhưng lần nào
cũng vậy, cái số “có quí nhân phù trợ” đã giúp chị qua được cơn bĩ cực.
Thế nào rồi cũng có người đi qua, khi thì bạn chị khi thì bạn anh Quán,
nói đứng làm gì đó hả con kia, sao trông cái mặt như mặt mất sổ gạo thế
hả? Rồi người đó dúi cho một hai đồng, rất nhiều lần như thế.
Cũng
rất nhiều lần cầm một hai đồng về nhà chị thấy trong nhà vài ba người
khách, bữa cơm rượu hèn lắm cũng phải mất năm sáu đồng. Chị cứ xách giỏ
đi liều ra chợ, hy vọng cái số “ có quí nhân phù trợ” sẽ giúp chị. Nếu
hỏi nếu chẳng ai giúp thì sao, chị cũng chỉ biết cười trừ, chị hoàn toàn
không có câu trả lời. Trời đã trả lời giúp chị, đúng vậy, trời đã giúp
chị, chưa khi nào chị phải xách giỏ không trở về.
Một
lần bà hàng cá thấy chị đứng tần ngần trước mớ cá chép, lật đi lật lại
cái đầu cá mà không dám hỏi giá, hỏi làm sao khi túi chị chỉ còn có hơn
một đồng. Mãi rồi chị cũng phải đứng dậy bỏ đi. Bà hàng cá liền gọi
giật hỏi nhỏ, nói vợ Phùng Quán phải không? Và rồi con cá chép hai cân
có người mua bốn đồng rưỡi không chịu bán đã lọt vào cái giỏ nhựa rách
của chị. Chị xách con cá ra khỏi chợ không biết mơ hay thực nữa, lâu lâu
lại nhìn vào giỏ, chỉ sợ con cá tự dưng biến mất.
Anh
Quán nghe chị Trâm kể cảm động lắm, quyết ra Hồ Tây câu trộm một con cá
chép hai cân trả ơn bà hàng cá. Không câu được cá chép hai cân, bù lại
anh câu được sáu con cá mè và hai con cá chuối, con nào con ấy cỡ một
cân. Chị mang hết ra tặng lại bà hàng cá. Bà hàng cá mừng lắm, trả chị
mười hai đồng, nói ơn nghĩa là đây, em giúp chị có cá bán buôn là may
cho chị lắm rồi. Từ nay chị em mình dựa vào nhau mà sống. Nghề cá trộm
của Phùng Quán bắt đầu từ đó.
Còn
văn chui thì thế nào? Chị Bội Trâm mỉm cười, nói cũng nhờ bác Thanh
Tịnh cả đấy. Trước đó anh Quán chẳng dám nghĩ đến cái nghề văn chui đâu,
nhờ bác Thanh Tịnh bày cho đấy.
Chuyện là thế này.
Xưa làm ở Văn nghệ Quân đội, Phùng Quán vẫn hay hầu rượu hầu trà Thanh Tịnh, họ là đồng hương Thừa Thiên- Huế. Sau vụ Nhân văn giai phẩm, Thanh Tịnh là người duy nhất trong Văn nghệ quân đội
vẫn quan hệ với Phùng Quán (là nói thời kì đầu, về sau còn có Tào Mạt),
ông vẫn hay đến nhà Phùng Quán chơi, thân thiết cả hai vợ chồng.
Một
hôm chi Bội Trâm đạp xe về phố Hàng Cân, dọc đường gặp Thanh Tịnh đang
đi bộ trên vỉa hè, bác vẫy chị dừng xe, nói tao nghe nói thằng Quán rượu
chè ghê lắm, tiền rượu chịu lên bạc nghìn có phải không? Chị giật mình
ngạc nhiên, nói đâu có anh, anh Quán có rượu chịu nhưng chỉ năm bảy chục
một trăm đồng là anh í trả thôi mà. Thanh Tịnh lắc đầu nhăn mặt, nói cô
còn bao che cho chồng nữa. Chúng nó bảo tiền rượu lên tới ngàn hai, có
bán nhà cô chú cũng không đủ trả.
Chị
Trâm thất sắc chạy về nhà bà chủ hàng rượu, cái cột nhà vạch vôi chi
chít, cứ một lít là một vạch, có đến hàng trăm vạch như thế, tính ra
chừng bốn trăm đồng. Chị thở phào nhẹ nhõm, bốn trăm còn hy vọng trả
được chứ nghìn hai thì chắc chết. Bà chủ chỉ cho chị Trâm ba cột khác
đầy vạch, nói còn ba cột năm ngoái đây nữa cô Trâm ơi. Chị hoa mắt, suýt
té xỉu. Chị về nhà ngồi khóc một mình không biết ngỏ cùng ai. Anh Quán
hiếu khách. Hễ có khách là có rượu, ngày nào cũng vài ba khách, tích
tiểu thành đại giờ lên đến ngàn hai trăm đồng. Thất kinh. Cái nhà mặt
tiền phố Huế lúc đó cũng giá nghìn hai trăm đồng chứ bao nhiêu đâu.
Vừa
lúc Thanh Tịnh đến chơi, thấy chị khóc ông mắng át đi, nói khóc có ra
tiền ra bạc được không? Lôi đống bản thảo thằng Quán cho tao xem may ra
có thể in được cái gì. Chị Trâm càng khóc to hơn, nói anh ơi anh Quán bị
treo bút, ai cho in mà in. Thời buổi nhất thân nhì quen này lấy tên
người lạ người ta không in cho đâu. Anh Tịnh cốc đầu chị Trâm, nói vợ
chồng chúng mày ngu lắm, không cho lấy tên thằng Quán thì lấy tên bạn bè
thằng Quán, ít nhất cũng có tên tao. Tao cho nó mượn tên cả đời.
Anh
Quán về nhà, chị Trâm kể cho anh nghe, anh nhảy lên hú mấy tiếng, nói
sáng kiến sáng kiến, Thanh Tịnh muôn năm! Hôm sau anh Quán ôm chồng kí
sự Vĩnh Linh đất lửa đến nhà Thanh Tịnh, nói chọ ni được mấy trăm
đồng? Thanh Tịnh ngắm nghía gật gù, nói chọ ni được chừng tám trăm. Mày
về viết thêm cuốn Nghệ thuật viết tấu và đọc tấu nữa, ráng bôi
ra hơn trăm trang cũng được bốn trăm đồng, vừa đủ trả nợ tiền rượu. Anh
Quán nói cuốn ấy có đặt người ta mới in, mình tự viết không ai in cho
đâu. Anh Tịnh cú đầu anh Quán, nói ngu lắm. Mày không nhớ tao là cây tấu
nổi tiếng à. Nhà xuất bản văn hóa đặt tao viết cả năm rồi nhưng tao nhác chưa viết được, mày viết đi.
Mấy
tháng sau hai cuốn sách lấy tên Thanh Tịnh ra đời, Thanh Tịnh tự đến
Nhà xuất bản lấy nhuận bút đưa cho chị Trâm. Anh Quán biện mâm rượu nhỏ
đội đến nhà Thanh Tịnh, anh quì sụp xuống vái Thạnh Tịnh ba vái, nó sư
huynh đã chỉ cho em con đường sống, đội ơn sư huynh suốt đời.
Cái
nghề văn chui của Phùng Quán cũng bắt đầu từ đó, cũng từ đó anh Quán
chị Trâm sống trong nơm nớp lo sợ. Lo bà chủ hàng rượu đòi nợ bất ngờ,
chưa bao giờ bà đòi nợ anh Quán cả nhưng phàm đã mắc nợ không thoát được
sự lo. Lo nhất vẫn là lo trộm cá bị bắt, văn chui bị phát hiện. Ba chục
năm sống trong nơm nớp, nghe tiếng chó sủa lạ cũng giật mình thon thót,
khổ thân anh Quán chị Trâm.
Sau
ngày anh Quán mất, mình nghĩ chị Bội Trâm sẽ khó khăn về kinh tế nên cố
tìm mọi cách tái bản sách anh Quán để chị có thêm đồng vào đồng ra. Bộ Tuổi thơ dữ dội
được Nhà xuất bản Kim Đồng in thành 6 tập rất đẹp, nhuận bút tính kịt
tường, mình mừng lắm vội vàng đem lên cho chị. Chị Trâm ôm bộ sách đặt
lên bàn thờ, nói anh ơi, nhà Kim Đồng vừa in Tuổi thơ dữ dội đẹp
chưa này. Mình đưa nhuận bút cho chị, chị đặt lên bàn thờ, nói Lập nó
đưa nhuận bút đây anh, nhiều thế này em tiêu làm sao hết. Vừa nói xong
chị bật khóc, ngồi run rẩy bên bàn thờ không nói được câu nào nữa.
Sau
rồi chị tâm sự, nói ngày anh Quán mất, anh em bạn bè cúng rất nhiều
tiền, đến mấy chục triệu chứ không ít. Một mình chị Trâm chỉ tiêu hết 5
ngàn một ngày, lương hưu tiêu hảy còn thừa, chị không biết làm gì với
mấy chục triệu tiền cúng. Mình cười, nói chị lo bò trắng răng, lo gì lại
lo thừa tiền. Chị xua tay, nói không không, ý chị không phải vậy. Mình
hỏi sao. Chị ngồi thừ hồi lâu rồi khẽ thở dài, nói mấy chục năm sống với
anh Quán không một ngày nào chị không mơ có được nhiều tiền nhưng không
bao giờ có. Bây giờ có nhiều tiền rồi anh Quán lại bỏ chị mà đi.
Chị ngồi run rẫy bên bàn thờ, ngước nhìn anh Quán, nước mắt dàn dụa.
Thấy bài này của Bọ cảm động nên đã... Bọ thứ lỗi nha!!!
(QP trộm bên nhà Bọ Lập)
Bên cạnh những bài thơ rất đời của nhà thơ Phùng Quán, giờ em còn biết thêm về cuộc sống thanh đạm cùng người bạn đời của Ông nữa.
Trả lờiXóaCảm ơn anh. :)
Thật phi thường em nhỉ! Một người phụ nữ tuyệt vời!
Trả lờiXóaDạ ! Những người PN như chị ấy thật đáng ngưỡng mộ !
XóaTình yêu của chị quá lớn giành cho Phùng Quán, giúp chị vượt lên tất cả, một mẫu phụ nữ rất đáng trân trọng và ngưỡng mộ mà nhiều người mơ ước trong đó có anh... Hihi!!!
XóaMột mẫu người phụ nữ đại diện cho phụ nữ Việt nam. Đẹp, rất đẹp em nhỉ!
Câu chuyện của 2 nhà thơ rất cảm động. Ngày mới an lành bạn nhé!
Trả lờiXóaCâu chuyện của Bọ Lập là đại diện cho cuộc sống, con người Việt nam, cám ơn bạn ghé thăm!
Trả lờiXóaHay quá anh ơi, bài này từ nhà Bọ Lập nào ấy anh mang sang, chắc Bọ Lập cười và cảm kích lắm đó anh! Nói về Phùng Quán có hàng trăm giai thoại, nhưng giai thoại nào cũng "để đời" anh nhỉ?
Trả lờiXóaTôi có một người thân là Nhà văn Hà Khánh Linh (Nguyễn Khoa Như Ý) là người tình của Phùng Quán và cũng có nhiều giai thoại về cuộc tình này của ông! Phùng Quán là bậc thầy thơ cả văn, tôi rất hâm mộ
Còn nói về uống rượu của Phùng Quán tôi rất thích bài thơ "Mời rượu" của ông:
"Mời bác Ba Vì xích lại đây
Ta cùng tuý luý ngắm sóng say
Tôi đùa bác đấy đừng tưởng thật
Bác xích lại gần tôi cũng gay
Bác là Ba Vì tôi Phùng Quán
Bác đông khách tôi càng lắm bạn
Toàn bợm rượu coi trời bằng chai
Họ nhầm lung tung bác với tôi...
Bác đẹp ngang tàng tóc còn xanh
Gái Đông Đô sướt mướt thư tình
Gửi nhầm địa chỉ tôi chết dở
Bà vợ tôi sẽ nổi cơn ghen
Thôi, bác cứ ngồi yên ở đó
Còn tôi cứ tĩnh toạ ở đây
Tôi thì làm thơ bác làm núi
Nhớ nhau tưới rượu xuống Hồ Tây"
Bạn không biết Bọ Lập thật hả? Bọ là thế hệ trước anh em mình, một Bloger rất nổi tiếng, mình rất mến con người này.
Trả lờiXóa"Toàn bợm rượu coi trời bằng chai" haha!!!
Bác cứ nhớ vụ " Câu trộm cá " mà quên mất ra thêm ẻn mới hả , bác QP ui.
Trả lờiXóaLượn đâu mất tăm? QT
Trả lờiXóaÔi ,bài này cuốn hút quá.Rất hay.Em đọc mà không dứt ra được.Phải nói CẢM PHỤC!
Trả lờiXóaP/XS:Anh cho màu chữ này chói mắt quá!Hi..hi...